Vanaf de jaren 1870 groeit in Europa en in het Nabije Oosten de belangstelling voor Afrika. Verslagen van reizigers dragen bij tot het ontwaken van de 'Afrikaanse droom' : dromen van veroveringen, religieuze bekering en economische ontginning.
In 1884-1885 brengt de Conferentie van Berlijn de vertegenwoordigers samen van de Europese mogendheden, de Verenigde Staten en Turkije, met het oog op het vastleggen van regels voor toekomstige interventies in Afrika. Leopold II maakt van deze context gebruik om de door Stanley voor rekening van de koning en zijn Association Internationale du Congo (AIC) in bezit genomen gebieden in het Congobekken, internationaal te doen erkennen.
Op papier zag de kolonie er uit als een moderne staat met wetten en officiële diensten maar in werkelijkheid werd ze veeleer beheerd als een privé-onderneming...
Portret door Frederick Havill (National Gallery, Londen)
David Livingstone, L.L.D., D.C.L., F.R.S.
Africa 1840-1873
KMMA Geschiedenis
David Livingstone, L.L.D., D.C.L., F.R.S.
Africa 1840-1873
KMMA Geschiedenis
• De Onafhankelijke Congostaat
De grenzen van de Onafhankelijke Congostaat werden vastgelegd na bilaterale onderhandelingen met de Europese mogendheden die zich in dat gebied bezittingen hadden toegeëigend. Daartoe was er ter plaatse een beleid van verkenning en bezetting nodig, wat altijd ook moest steunen op wisselende lokale allianties.
De grenzen van de Onafhankelijke Congostaat werden vastgelegd na bilaterale onderhandelingen met de Europese mogendheden die zich in dat gebied bezittingen hadden toegeëigend. Daartoe was er ter plaatse een beleid van verkenning en bezetting nodig, wat altijd ook moest steunen op wisselende lokale allianties.
Vlag van de Onafhankelijke Congostaat op de post van La Romée.
Foto F. Van Goitsenhoven
La Romée
1900
KMMA Geschiedenis
Foto F. Van Goitsenhoven
La Romée
1900
KMMA Geschiedenis
Op het terrein kreeg de staat bijvoorbeeld af te rekenen met Afrikaanse krijgsheren en Afro-Arabische ivoorhandelaars. De overwinningen brachten in België een golf van nationale trots op gang.
Een ivoorkaravaan staat op het punt om naar Matadi te vertrekken.
Fotograaf onbekend
Leopoldstad
1892
KMMA Geschiedenis
Fotograaf onbekend
Leopoldstad
1892
KMMA Geschiedenis
Al snel echter werd het imago van de Onafhankelijke Congostaat in België en in het buitenland besmeurd. Via verschillende kanalen sijpelden er geruchten door over allerleibrutaliteiten bij de rubberoogst. Leopold II stuurde een Internationale Onderzoekscommissie.
Gealarmeerd door de buitenlandse kritiek en vastbesloten om een eind te maken aan een bewind dat op misbruiken stoelde, nam België op15 november 1908 de soevereiniteit over alle gebieden van de Onafhankelijke Congostaat over.
Onder het Belgische regime werd Congo een integrerend bestanddeel van de Belgische "natie". Nu een bladzijde was omgedraaid, 'vergat' men de misbruiken die onder Leopold II waren gepleegd. Leopold II werd beschouwd als een 'geniaal stichter' en Congo als een modelkolonie.
Gealarmeerd door de buitenlandse kritiek en vastbesloten om een eind te maken aan een bewind dat op misbruiken stoelde, nam België op15 november 1908 de soevereiniteit over alle gebieden van de Onafhankelijke Congostaat over.
Onder het Belgische regime werd Congo een integrerend bestanddeel van de Belgische "natie". Nu een bladzijde was omgedraaid, 'vergat' men de misbruiken die onder Leopold II waren gepleegd. Leopold II werd beschouwd als een 'geniaal stichter' en Congo als een modelkolonie.
• Naar een 'modelkolonie'
Het 'voorbeeldige koloniale regime' dat boven alle verdenking moest staan, ontwierp een door Brussel gecontroleerd hiërarchisch en paternalistisch systeem om de kolonie op efficiënte en economisch autonome wijze te besturen, waarbij de niet-administratieve taken (onderwijs, infrastructuurwerken, geneeskunde) zoveel mogelijk uit handen werden gegeven.
Dit systeem was ook autoritair: ondanks het Koloniaal Charter, dat als grondwet van Belgisch-Congo fungeerde, werd pas vanaf de jaren 1930 voorgoed een einde gemaakt aan de dwangarbeid. De vrijheden van pers, samenkomst en vereniging traden pas vanaf 1959 in werking. In de jaren 1950 versterkten de idealen van materiële modernisering de overtuiging dat Congo een 'voorbeeldkolonie' was. Met een gerust geweten brachten de aan Congo gewijde afdelingen op de Internationale Wereldtentoonstelling van 1958 een boodschap van materieel optimisme.
- Op het terrein bestond de bestuurlijke hiërarchie uit een gouverneur-generaal die het lokale bestuur beheerde en rekenschap aflegde bij de minister van Koloniën; een territoriale administrateur die op het terrein moest waken over de dagelijkse uitvoering van de taken van de staat (inning van belastingen, landbouwwerken, openbare werken, hygiëne in de dorpen, inheemse tribunalen, enz.)en een chef médaillé.
In theorie werd de chef gekozen en bestuurde hij zijn gebied volgens het gewoonterecht. In de praktijk had dit systeem zijn begrenzingen. De administratie wilde de samenleving zien evolueren volgens haar eigen opvattingen - en die verschilden vaak van wat door het gewoonterecht werd voorgeschreven.
Minister van Koloniën Louis Franck (1918 - 1924) met dorpsbewoners
Fotograaf onbekend
Belgisch-Congo
1920
KMMA Geschiedenis
Fotograaf onbekend
Belgisch-Congo
1920
KMMA Geschiedenis
De chef die de medaille van de koloniale staat droeg, symboliseerde de deelname van de lokale autoriteiten aan de administratie. In de praktijk werden de volgzaamste chefs aangesteld.
De grote gemachtigde chef Ikongasamo', gedecoreerd met de medailles van Oorlogsinspanning 1940-1945 en van de Koninklijke Orde van de Leeuw
Foto H. Philips
Lusambo
Jaren 1950
KMMA Geschiedenis
Foto H. Philips
Lusambo
Jaren 1950
KMMA Geschiedenis
Het bestuur van Belgisch-Congo vertrouwde de missionarissen in grote mate de sociale, culturele en medische zaken toe. In 1947 vertegenwoordigden de katholieke en protestantse religieuzen 21% van de actieve Europese bevolking van Congo. In een zeer mannelijke kolonie vertegenwoordigde de wereld van de missies het grootste deel van de beroepsmogelijkheden voor Europese vrouwen.
- De Weermacht, tegelijk leger en politie, vormde de ruggengraat van de koloniale macht. Het Europese kaderpersoneel (België, Scandinavië, Italië, etc.) en de Afrikaanse soldaten (West-Afrika, 'Zanzibarieten', etc.) werden langzamerhand vervangen door lokale rekruten met een Belgische staf.
De Weermacht in Buta.
Fotograaf onbekend
Buta
1930
KMMA Geschiedenis
Fotograaf onbekend
Buta
1930
KMMA Geschiedenis
- Met de epidemie van de slaapziekte van 1900 in het achterhoofd, legde de Belgische koloniale geneeskunde zich vooral toe op het bestrijden van grote epidemieën. Vanaf 1930 organiseerde de staat een officieel gezondheidsnetwerk met vaste en mobiele eenheden dat werd aangevuld met hospitalen en dispensariums van religieuze missieposten en grote bedrijven.
Onderzoek van een door melaatsheid besmette zieke
Foto C. Lamote
Jaren 1950
KMMA Geschiedenis
Foto C. Lamote
Jaren 1950
KMMA Geschiedenis
In de jaren 1950 bestond er heel duidelijk een behoefte om de banden tussen de kolonie en het moederland aan te halen. De idee circuleerde om via een grondwetsherziening Congo op te nemen in het nationale Belgische territorium als 'tiende provincie'. Amper vijf jaar na de triomfantelijke rondreis van Boudewijn in 1955 werd Congo onafhankelijk...
| |
|
| |
Geen opmerkingen:
Een reactie posten