ONTMOETINGEN

• Samenleven, naast elkaar
'Gekoloniseerden' en kolonisatoren vormden geen homogene samenleving. Pietluttige voorschriften regelden de scheiding tussen 'blanken' en 'zwarten' op het vlak van wonen, vrije tijd, onderwijs, vervoer en gezondheid.

'Congo Belge - District de l'Equateur - Station de Coquilhatville - Hôpital des noirs'
Oorspronkelijk onderschrift
Briefkaart Nels
Coquilhatstad
Omstreeks 1909?
KMMA Geschiedenis

Deze 'segregatie' was zeer duidelijk in de organisatie van de steden. Elisabethstad was een klassiek voorbeeld van een dergelijke verdeelde stad: een 'neutrale zone' scheidde de 'Europese' van de 'inlandse' wijken en de circulatie tussen de twee stadsdelen was gereglementeerd.

René Schoentjes
'Schéma d'une ville congolaise'
Bulletin des Séances
Koninklijk Belgisch Koloniaal Instituut
Brussel
1933
KMMA Centrale bibliotheek

• De wereld van de anderen 
Op het werk of tijdens de vrije tijd waren er nochtans tezelfdertijd 'ontmoetingen' en persoonlijke contacten tussen Afrikanen en Europeanen van verschillend sociaal niveau of achtergrond.
Zo is er het voorbeeld van Renée Lestrade-Simul (1900-1949) die als verpleegster-missionaris een veldstudie maakte over kindersterfte en het sterftecijfer in het kraambed. De ontmoeting was zeer vruchtbaar: de Rwandese vrouwen vertrouwden haar hun familiale en medische geschiedenis toe. 

• Onderwijs
- De Belgische koloniale staat had het plan opgevat een basisopleiding te verzekeren aan een maximaal aantal Congolese kinderen. Tot in de jaren 1950 steunde deze onderwijspolitiek enkel op de katholieke en protestante missies. Aan de vooravond van de onafhankelijkheid was de kolonie trots op het netwerk van lagere scholen, dat heel Congo omvatte. 

Een klas in Kisantu
Fotograaf onbekend
KMMA Geschiedenis

- Hoger onderwijs werd gedurende lange tijd enkel verstrekt door de grote seminaries met als doel het opleiden van priesters. Hier werd een Congolese elite gevormd.
Stefano Kaoze was de eerste Congolese priester sinds de 16de eeuw. Hij werd in 1917 in Boudewijnstad gewijd en oefende een grote invloed uit op de roeping van anderen. Kaoze onderscheidde zich door zijn geschriften over het vermogen van de Congolezen om het christendom te integreren 

Stefano Kaoze in zijn seminaristenkamer
Foto E. Gourdinne
Katanga
1918
KMMA Geschiedenis

- Van universitair onderwijs was in Congo pas sprake in de periode 1954-1956. Bij de onafhankelijkheid telden de universiteit Lovanium in Leopoldstad en de officiële Universiteit van Congo in Elisabethstad in totaal 420 'Afrikaanse' studenten.

- Congolees medisch personeel werd gevormd in de strijd tegen de endemieën, de epidemieën en de kindersterfte.

- Opleidingen voor handarbeid stonden centraal en waren gericht op het leveren van geschoolde arbeiders voor de landbouw, de ambachten en de industrie. 

Draaibank-opleiding in de beroepsschool van Lusambo
Foto E. Gourdinne
Lusambo
1918
KMMA Geschiedenis

- Wanneer meisjes en jonge vrouwen de kans kregen om onderwijs te volgen, werd hen, net als in België, aangeraden de huishoudschool te volgen om opgeleid te worden tot goede echtgenotes en dito huisvrouwen. 

'Huishoudelijk onderwijs: de naailes in de Beroepsschool voor Meisjes te Basoko in de Oostelijke Provincie'
Oorspronkelijk onderschrift
Foto Versluys
Basoko
1924
KMMA Geschiedenis

• Verschillende visies
In de marge van de hiërarchisch opgebouwde koloniale maatschappij vonden ookuitwisselingen tussen Europeanen en Congolezen plaats.

Zo startte de kunstenaar Pierre Romain-Desfossés na WO II een experimenteel atelier op dat openstond voor jong en minder jong talent en waar uiteenlopende en originele technieken werden uitgeprobeerd. De kunstenaars putten uit hun eigen culturele achtergrond, aldus bijdragend tot de nieuwe stedelijke cultuur. 

De Franse schilder Pierre Romain-Desfossés tussen zijn souvenirs
Foto C. Lamote
Elisabethstad-'Atelier d'Art indigène', 1950
KMMA Geschiedenis

Toen West-Afrikaanse immigranten de populaire Cubaanse muziek in de steden introduceerden, herkenden de Congolezen zich in in deze muziek op het vlak van ritmiek, dans, stemplaatsing en polifonische structuren. Prompt eigenden ze zich dit muziekgenre opnieuw toe. De 'Congolese rumba' zag het licht aan het einde van de jaren 1940.

Augustin 'Roitelet' Moniania, André Scohy, Marcelle Ebibi, Bill Alexandre, Alex Dumoulin en Bemi tijdens een opnamesessie in de studio's van Radio Congo Belge.
Foto C. Lamote
Leopoldstad
Jaren 1950
KMMA Geschiedenis

Dit nieuwe muziekgenre kon rekenen op de steun van een heel dynamische platenindustrie, gelanceerd door Griekse handelaars en Belgische muzikanten, en van de radio.
Minder dan twee decennia later werd deze muziek internationaal het symbool van de Afrikaanse moderniteit.